Poetry From School Books Options

[Mehul]

I just was thinking about my school days and realized how some of the poems we learned as kids could never be forgotten.

Two of them that come to might right now...

ugey chhe surakhi bharyo ravi mrudu, hemant no purva maa
bhuru chhe nabh swacchh swacchh disati eke nathi vaadali

I dont recall the title of this.

Another one is "Meethi maathe bhaat" - which was a story of a little girl named Meethi who goes to farm with food (rice) for her father and is attacked by a lion/tiger on her way and gets hurt.

dungar keri kheeN ma gaambhu naame gaam
kheti karto khant thi patel paancho naam
bhoy badhi bhagri hati vaaDi ek vishaal...

My mind runs all blank now. Any one who can recall more of it?

(દોહરો)


ડુંગર કેરી ખીણમાં, ગાંભુ નામે ગામ,
ખેતી કરતો ખંતથી પટેલ પાંચો નામ,
સીમ થકી છેટી હતી વાડી એક વિશાળ,
ભોંય બધી ભગરી અને રૂડી અધિક રસાળ.

નવાણ છે નવ કોસનું, ફરતાં જંગી ઝાડ,
રોપી તેમાં શેલડી, વાધ્યો રૂડો વાઢ.

પટલાણીએ પુત્રનું મુખ દીઠું છે માંડ,
મીઠી ઉંમર આઠની બહેન લડાવે લાડ.



શિયાળો પૂરો થતાં પાક્યો પૂરો વાઢ,
વાઘ, શિયાળ, વરુ તણી રહેતી વગડે રાડ.

કેળ સમી સૌ શેલડી ઝૂકી રહી છે ઝુંડ,
રસ મીઠાની લાલચે ભાંગે વાડો ભૂંડ.



ચિચોડો બેસાડવા પાંચે કરી વિચાર,
બાવળનાં નથ-બૂતડી તુર્ત કર્યા તૈયાર.

સોંપ્યુ સાથી સર્વને બાકી બીજું કામ,
સાધન ભેળું સૌ થવા તવા-તાવડા ઠામ.



પટલાણી પેખી રહી પટેલ કેરી વાટ,
રોંઢાવેળા ગઈ વહી પડતું ટાઢું ભાત.





(ભુજંગી)

કહે મા, ‘મીઠી લે હવે ભાત આપું,
કીકો લાવ મારી કને, જા તું બાપુ.’

હજી ઘેર આતા નથી તુજ આવ્યા,
ભૂખ્યા એ હશે વાઢ-કામે થકાયા.’’



ભલે લાવ, બા, જાઉં હું ભાત દેવા,
દીઠા છે કદી તેં ઊગ્યા મોલ કેવા ?

મીઠી કેળ-શી શેલડી તો ખવાશે,
દીઠી છે ટૂંકી વાટ જલ્દી જવાશે.’



કહી એમ માથે લઈ ભાત ચાલી.
મૂકી માર્ગ ધોરી, ટૂંકી વાટ ઝાલી.





(દોહરો)

વહી જાય છે વેગમાં મીઠી ભરતી ફાળ,
ગણે ના કાંટા કાંકરા, દોડે જેમ મૃગબાળ.

ડુંગર ઝાડી ગીચમાં કોડે કૂદતી જાય,
સામો વાઢ ઝઝૂમતો જોતાં તે હરખાય.



હમણાં વાડી આવશે, હમણાં આપું ભાત,
એમ અધિક ઉતાવળી દોડી મળવા તાત.

બખોલમાંથી બહાર ત્યાં વાઘ ધસ્યો વિકરાળ
થપાટ પાછળથી પડી, બાળા થઈ બેહાલ.



ભાત ઓઢણી તો રહ્યું ઝરડામાં જકડાઈ,
મીઠી બાળા મોતના પંજામાસપડાઈ.

વાઘ ઉપાડી ક્યાં ગયો ? કુદરતમાં કકળાટ !
વૃક્ષ ઊભાં વીલાં બધાં, સૂ ની બની સૌ વાટ !



સાંજ વહી સૂનકારમાં ઓઢીને અંધાર,
રાત રડે છે રાનમાં આંસુડે ચોધાર.

પહોચી ઘર પાંચો કરે ‘મીઠી ! મીઠી !’ સાદ :
‘મારે તો મોડું થયું, રોંઢો ન રહ્યો યાદ.’



પટલાણી આવી કહે : ‘મેલી છે મેં ભાત,
મળી નથી તમને હજી ? રોકાણી ક્યાં રાત ?’

મળી નથી મીઠી મને મારગ ધોરી વાટ,
કહાં ગોત કરવી હવે ? ગઈ હશે પગવાટ !



બની ગયાં એ બાવરાં બંને મા ને બાપ,
ગયાં તુર્ત તે ગો તવા કરતાં કંઈ સંતાપ.

નભથી ચાંદો નીરખી વિલાય ફિક્કુ મુખ,
ઝાંખા સર્વે ઝા ડવાં, દારુણ જાણ એ દુ:ખ.



‘મીઠી ! મીઠી !’ પાડતાં બૂમ ઘણી માબાપ,
જવાબ પાછો ના મળે તેથી કરે વિલાપ.

પળતાં આગળ પગ મહીં અટવાયું કંઈ ઠામ,
તે તો ઘરની તાંસળી, ભાત તણું નહિ નામ.



ખાલી આ કોણે કરી ? હશે સીમના શ્વાન ?
મીઠી કાં મેલી ગઈ ? - બોલે નહિ કંઈ રાન.

વળી પગે અટવાય છે ઝરડું, નીચે જોય,
મીઠી કેરી ઓઢણી -પોકેપોકે રોય.



‘હા ! મીઠી, તું ક્યાં ગઈ? આ શું - ઝમે રુધિર !’
ઉત્તર એનો ના મળે : બધુંય વિશ્વ બધિર !

નિરાશ પાછા એ વળ્યાં કરતાં અતિ કકળાટ,
‘મીઠી ! મીઠી !’ નામથી રડતાં આખી વાટ.



વાઢ ગયો વેચાઈને વીતી ગઈ છે વાત,
તો પણ દેખા દે કદી મીઠી માથે ભાત



ઉગે છે સુરખી ભર્યો રવિ મૃદુ હેમંતનો પૂર્વમાં. ભૂરૂ છે નભ…સ્વચ્છ..સ્વચ્છ, દીસતી એકે નથી વાદળી”. ___

[Mehul]

"Parodhiye Pankhi jaagiine, Karta meetha tara gaan,
Parodhiye mandir masjid ma dharta loko taaru dhyaan,
tu dharti ma, tu chhe nabh ma, saagar mahi vase chhe tu,
pakshi praani maan e tu chhe, foolo mahi hase chhe tu..."

aa koine yaad chhe?

Oh I remember that

umm..
પરોઢિયે પંખી જાગીને,

ગાતાં મીઠાં તારા ગાન;

પરોઢિયે મંદિર મસ્જીદમાં,

ધરતાં લોકો તારું ધ્યાન.

તું ધરતીમાં, તું છે નભમાં,

સાગર મહીં વસે છે તું;

ચાંદા સૂરજમાંયે તું છે,

ફૂલો મહીં હસે છે તું.

હરતાં ફરતાં કે નીંદરમાં;

રાતે દિવસે સાંજ સવાર,

તારો અમને સાથ સદાયે;

તું છે સૌનો રક્ષણહાર,

દેવ, બનાવી દુનિયા છે તેં,

તારો છે સૌને આધાર;

તું છે સૌનો, સૌ તારા છે,

નમીએ તુજને વારંવાર !

- ઝીણાભાઈ દેસાઈ ‘ સ્નેહરશ્મિ’

[Mehul]

also that one.
"aaje vasant panchmi che" .. (where the poet is reminded of the day when a koyal tahuke che.. or something similar)

and
"junu ghar khaali kartaa" (where a person's "duvidha" and distress is shown when he moves houses, parting from his memories)

રેડિયો ઉપર ફાગણનાં ગીતો વાગ્યાં
ને શહેરનાં મકાનોને ખબર પડી
આજે વસંત પંચમી છે
આસ્ફાલ્ટની કાળી સડકો
ભીતરથી સહેજ સળવળી
પણ
કૂંપળ ફૂટી નહીં
ત્રાંસી ખુલેલી બારીને
બંધ કરી
કાચની આરપાર
કશું દેખાતું નહોંતું
ફ્લાવર વાઝમાં
ગોઠવાયેલા ફૂલો કને જઇને પૂછ્યુ:
તમને ખબર છે, આજે વસંત પંચમી છે?

[ferrol]

Thanks Mehul for the trip in nostalgia